ਉੜਮੜ ਟਾਂਡਾ

੧੬ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੇਸ ਜਿਹੜੇ ਉੜਮੜ ਟਾਂਡਾ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ:


ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

ਬਾਬਾ ਬਕਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ
ਬਲਰਾਜ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੧੮-੨੦ ਸਾਲ, ਸਠਿਆਲਾ
ਤਰਨ ਤਾਰਨ ਤਹਿਸੀਲ
ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੩੫ ਸਾਲ, ਪੰਜਵੜ (ਭੁਜਰਾਵਾਲਾ, ਪੰਜਵੜ ਕਲਾਂ, ਪੰਜਵੜ ਖੁਰਦ)

ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

ਬਟਾਲਾ ਤਹਿਸੀਲ
ਬਚਿੱਤਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੧੮-੨੦ ਸਾਲ, ਮਾੜੀ ਬੁਚਿਆਂ (ਮਾੜੀ ਟਾਂਡਾ)
ਧਰਮ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੬-੨੭ ਸਾਲ, ਲੀਲ ਕਲਾਂ
ਮੇਜਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੧੭-੧੮ ਸਾਲ, ਕੁੱਲਾ

ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

ਦਸੂਹਾ ਤਹਿਸੀਲ
ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੧ ਸਾਲ, ਮੰਡ
ਬਹਾਦੁਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੫੦ ਸਾਲ, ਬਰਾਂਡਾ
ਇਕਬਾਲ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੪੦ ਸਾਲ, ਬਾਘਾ
ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੨-੨੩ ਸਾਲ, ਪੱਸੀ ਬੇਟ
ਕੁਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਢੱਟ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੩੫ ਸਾਲ, ਅੰਬਾਲਾ ਜੱਟਾਂ
ਕੁਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੨-੨੩ ਸਾਲ, ਜ਼ਹੂਰਾ
ਰਾਜਵੰਤ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੦ ਸਾਲ, ਜ਼ਹੂਰਾ
ਸਰੂਪ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੭-੩੦ ਸਾਲ, ਨੰਗਲ ਖੂੰਗਾ
ਸਵਰਣ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੩-੨੪ ਸਾਲ, ਖੁੱਡਾ

ਕਪੂਰਥਲਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

ਭੁਲੱਥ ਤਹਿਸੀਲ
ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੨ ਸਾਲ, ਮੰਡ ਰਾਏਪੁਰ ਅਰਾਈਆਂ

ਪਤਾ ਜਨਤਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ

ਗੁਪਤ ਮਰਦ, ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਸਮੇਂ ਉਮਰ ੨੦-੨੧ ਸਾਲ, ਪਤਾ ਜਨਤਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੇਸਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅੰਕੜੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੜਮੜ ਟਾਂਡਾ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੰuਦਾ ਹੈ:

ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਜਨ ਅੰਕੜੇ 

ਲਿੰਗ

੧੦੦.੦% ਮਰਦ ੧੬
 
 
੦.੦% ਇਸਤਰੀ

ਵਿਆਹਿਆ/ਵਿਆਹੀ

੬੮.੮% ਕੁਆਰਾ/ਕੁਆਰੀ ੧੧
 
 
੩੧.੨% ਵਿਆਹਿਆ/ਵਿਆਹੀ

ਜੇ ਪੀੜਤ ਵਿਆਹਿਆ/ਵਿਆਹੀ ਸੀ ਕੀ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬੱਚੇ ਸਨ?

੩੧.੨% ਹਾਂ ਜੀ
 


ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਕੁਲ ਬੱਚੇ ਜਿਹੜੇ ਜਿਊਂਦੇ ਹਨ: ੧੧


ਧਰਮ

੧੦੦.੦% ਸਿੱਖ ੧੬
 

ਜਾਤ

੯੩.੮% ਜੱਟ ੧੫
 
 
੬.੨% ਹੋਰ

ਉਮਰ

੬.੨% ੦-੧੭
 
੬੮.੮% ੧੮-੩੩ ੧੧
 
੧੮.੮% ੩੪-੪੯
 
੬.੨% ੫੦-੬੪
 

ਪੜ੍ਹਾਈ

੬.੨% ਅਨਪੜ੍ਹ
 
੧੮.੮% ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ
 
੧੮.੮% ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ
 
੪੩.੮% ਹਾਈ ਸਕੂਲ
 
੬.੨% ਕਾਲਜ ਡਿਗਰੀ
 

ਕਿੱਤਾ/ਨੌਕਰੀ

੪੩.੮% ਕਿਸਾਨ
 
੬.੨% ਮਜ਼ਦੂਰ
 
੬.੨% ਮਕੈਨਿਕ
 
੬.੨% ਵਿਦਿਆਰਥੀ
 
੬.੨% ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ
 
੪੩.੮% ਹੋਰ
 

ਸ਼ਹਿਰ/ਪਿੰਡ

੯੩.੮% ਪਿੰਡ ੧੫
 
 
੦.੦% ਸ਼ਹਿਰ

ਗ਼ੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ, ਹਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਤਸ਼ੱਦਦ 

ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀਆਂ

੫੦.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੫੦.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਪੁਰਾਣੇ ਤਸ਼ੱਦਦ

੫੦.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੦.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਲਾਪਤਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ

੬੮.੮% ਹਾਂ ਜੀ ੧੧
 
 
੩੧.੨% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਦਸਤਿਆਂ ਨੇ ਗਵਾਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ੳਹ ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ

੨੦.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੫੦.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਦੇ ਗਵਾਹ

੬੨.੫% ਹਾਂ ਜੀ ੧੦
 

ਪੀੜਤ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ

੧੮.੮% ਪੀੜਤ ਦਾ ਘਰ
 
੧੨.੫% ਦੋਸਤ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦਾ ਘਰ
 
੧੨.੫% ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ
 
੧੨.੫% ਹੋਰ
 

ਹਿਰਾਸਤ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ

ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ/ਨਿਕਟ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ


ਹਿਰਾਸਤ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਤਾ ਹੈ

੪੩.੮% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੨੫.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਲਾਪਤਾ/ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿਰਾਸਤ ਦਾ ਗਵਾਹ

ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ/ਨਿਕਟ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ


ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਦਸਤਿਆਂ ਦਾ ਪੀੜਤ ਬਾਰੇ ਜਵਾਬ

੧੮.੮% ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੁਲਿਸ ਥਾਣੇ ਜਾਣ ਨੂੰ ਕਹਿਆ
 
੧੮.੮% ਹੋਰ
 
੧੨.੫% ਪੀੜਤ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਿਆ
 
੬.੨% ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ
 
੬.੨% ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ
 

ਪੀੜਤ ਨੂੰ ਜੱਜ ਜਾਂ ਮਜਿਸਟਰੇਟ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ

੦.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੬੨.੫% ਨਹੀਂ ਜੀ ੧੦

ਲਾਪਤਾ ਜਾਂ ਫਿਰ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ 

ਗ਼ੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ/ਲਾਪਤਾ

੯੩.੮% ਗ਼ੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ੧੫
 
 
੬.੨% ਲਾਪਤਾ

ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ

੯੩.੮% ੧ ਪੀੜਤ ੧੫
 
੬.੨% ੨ ਪੀੜਤ
 

ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਾਦਸੇ

੦.੦% ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਮੁਕਾਬਲੇ
 
 
੧੦੦.੦% ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅਸਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ੧੬

ਸਰੀਰ ਨਾਲ ਕੀ ਕੀਤਾ 

ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਸਰੀਰ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ

੨੫.੦% ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ
 

ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਦਸਤਿਆਂ ਨੇ ਸਰੀਰ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ

੧੮.੮% ਹਾਂ ਜੀ
 
੬.੨% ਹਾਂਜੀ/ਹਾਂ ਪਰ ਤੁਰੰਤ ਹੀ ਸਸਕਾਰ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ
 
੬੮.੮% ਨਹੀਂ ਜੀ ੧੧
 

ਸਰੀਰ ਦੀ ਹਾਲਤ

੧੮.੮% ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ
 
੬.੨% ਹੋਰ
 

ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਦਸਤੇ ਜੋ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ 

ਕੀ ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਪਤਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ

੬੮.੮% ਹਾਂ ਜੀ ੧੧
 
 
੨੫.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਕੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨੇ ਵਰਦੀ ਪਾਈ ਸੀ

੮੦.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੦.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ/ਅਫਸਰ ਗਿ੍ਰਫਤਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ

੬੮.੮% ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ੧੧
 

ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ

੯੩.੮% ਪੰਜਾਬ ਪੁਲਿਸ ੧੫
 

ਖਾੜਕੂ ਲਹਿਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ 

ਖਾੜਕੂਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ

੩੭.੫% ਖਾੜਕੂ
 
 
੫੬.੨% ਨਹੀਂ ਜੀੀ

ਖਾੜਕੂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਖਾੜਕੂਆਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ/ਕਰਦੀ ਸੀ

੧੮.੮% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੩੭.੫% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਜੇ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕੀ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੀ?

੧੨.੫% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੬.੨% ਨਹੀਂ ਜੀ

ਹੀਲਾ ਅਤੇ ਅਸਰ 

ਕਚਹਿਰੀ/ਅਦਾਲਤ ਜਾਂ ਕਮਿਸ਼ਨ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ

੧੨.੫% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੮੭.੫% ਨਹੀਂ ਜੀ ੧੪

ਸੁਰੱਖਿਆਂ ਬਲਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ

੨੫.੦% ਹਾਂ ਜੀ
 
 
੭੫.੦% ਨਹੀਂ ਜੀ ੧੨

ਕੀ ਵਜ੍ਹਾ/ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ?

੭੫.੦% ਬਦਲੇ ਤੋਂ ਡਰ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ਝੂਠੇ ਕੇਸ, ਤਸ਼ੱਦਦ, ਹਿਰਾਸਤ ਆਦਿ) ੧੨
 
੧੮.੮% ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਲੱਗਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਨਾ
 
੧੮.੮% ਖ਼ਰਚਾ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰਥ
 
੬.੨% ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ
 

ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੀ ਮੰਗ

੭੫.੦% ਸੱਚ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇੇ ੧੨
 
੫੦.੦% ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ/ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ
 
੫੦.੦% ਗੁਨਾਹਗਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਫ਼ੌਜਦਾਰੀ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇ (ਗੁਨਾਹਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ)
 
੩੭.੫% ਸਰਕਾਰੀ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀ ਦੀ ਪੁੱਛ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ
 
੩੧.੨% ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ
 
੨੫.੦% ਕਿੱਤਾ/ਨੌਕਰੀ
 
੨੫.੦% ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ ਯਾਦਗਾਰ
 
੧੮.੮% ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਪੁਨਰਵਾਸ ਸੇਵਾਵਾਂ/ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਮੁੜਵਸੇਬੇ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ
 
੧੮.੮% ਹੋਰ
 
੧੨.੫% ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ
 

ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ 

ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ

੧੨.੫% ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
 
੬.੨% ਕਪੂਰਥਲਾ
 
੧੮.੮% ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ
 
੫੬.੨% ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ
 

ਸੰਨ

੦.੦% ੧੯੮੧
 
੦.੦% ੧੯੮੨
 
੦.੦% ੧੯੮੩
 
੦.੦% ੧੯੮੪
 
੦.੦% ੧੯੮੫
 
੦.੦% ੧੯੮੬
 
੬.੨% ੧੯੮੭
 
੬.੨% ੧੯੮੮
 
੩੧.੨% ੧੯੮੯
 
੦.੦% ੧੯੯੦
 
੧੨.੫% ੧੯੯੧
 
੨੫.੦% ੧੯੯੨
 
੬.੨% ੧੯੯੩
 
੦.੦% ੧੯੯੪
 
੧੨.੫% ੧੯੯੫
 
੦.੦% ੧੯੯੬
 
੦.੦% ੧੯੯੭
 
੦.੦% ੧੯੯੮
 
੦.੦% ੧੯੯੯
 
੦.੦% ੨੦੦੦
 
੦.੦% ੨੦੦੧
 
੦.੦% ੨੦੦੨
 
੦.੦% ੨੦੦੩
 
੦.੦% ੨੦੦੪
 
੦.੦% ੨੦੦੫
 
੦.੦% ੨੦੦੬
 
੦.੦% ੨੦੦੭
 
੦.੦% ੨੦੧੨
 
੦.੦% ਤਾਰੀਖ਼ ਪਤਾ ਨਹੀਂ
 

ਇਹ ਨਕਸ਼ਾ ੨੦੦੧ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਵਿਧੀ ਗਿਆਨ ਵਾਸਤੇ ਅੱਗੇ ਪੜ੍ਹੋ।